Godzoekers: gisteren en vandaag!

Bij gelegenheid van de Augustinusviering
14 september 10.30 uur St Jan Geboortekerk Vlijmen

“Je kunt veel zeggen van religie, maar het heeft een visie op wat de mens wil zijn, met God als de ultieme ander. Het stilt een honger die een puur materialistische kijk op de wereld niet kan dempen.” Aan het woord is Bregje Hofstede, schrijfster bij de Volkskrant. Bregje Hofstede, Lieke Marsman, Stephan Sanders, Vonne van der Meer, Willem Jan Otten, Kristien Hemmerechts… zijn lang niet meer de enige auteurs die verlangen naar God of zich, al dan niet onder allerlei mitsen en maren, aan Hem toevertrouwen.

In zijn onlangs verschenen boek De actualiteit van het Archaïsche stelt cultuursocioloog Gabriël van den Brink dat de secularisatietheorie correctie behoeft. Er wordt op allerlei manieren nog volop gezocht naar het heilige. Aan Bregje Hofstede’s oproep om elkaar de grote vragen te stellen naar het waarom en waartoe van ons leven, wordt vaker gehoor gegeven dan je denkt. Er valt ook weer over God te praten. Er wordt zelfs door jonge mensen in Hem geloofd.

Nieuwe katholieken zijn er altijd geweest, maar wat de laatste tijd opvalt -vooral in steden-  is dat het gaat om jongvolwassenen zonder enige kerkelijke bagage. Jonge mensen die de
H. Mis bijwonen, die elke dag in de Bijbel lezen, die bidden en gedoopt willen worden. Ze komen vanuit het niets. Plots staan ze er. Geef toe: geen sinecure om blanco het katholieke geloof in te stappen dat vol zit met ingewikkelde rituelen en geheimzinnige begrippen. Het is ook een zoektocht die door een schatkamer met tweeduizend jaar geschiedenis voert, soms met verborgen kamers uit het verleden die door “gewone” katholieken al lang op slot zijn gedraaid maar door deze nieuwe generatie van katholieke “bekeerlingen” weer onbevangen worden opengegooid. Ze zoeken en ze willen vinden.

Zo’n zoeker was ook Augustinus. Ruim 16 eeuwen geleden leefde hij in Noord-Afrika. Een gevierde redenaar, een scherpe denker maar tegelijk de onrust in persoon. In allerlei filosofieën kon zijn geest zich ontplooien. Voor het lichaam vond hij vrouwen. Voor de roem trok hij naar Rome en Milaan als leraar retorica. Toch bleef hem een vraag achtervolgen: is dit nu alles? Ligt het geluk nu in dit comfort van woordenrijk genot? Bisschop Ambrosius van Milaan intrigeerde hem. Niet alleen om zijn mooie Latijn. Zijn preken maakten iets in hem wakker.

Op een dag nam Augustinus de bijbel ter hand. Hij hoorde:“Tolle et lege“, neem en lees! Hij opende het boek, las enkele woorden van Paulus en verloor zijn geloof in zijn geleerde woordenkraam. Hier was waarheid. Hier ervaarde hij wat hij later schreef in zijn Belijdenissen: “Onrustig is ons hart tot het rust vindt in U….Laat heb ik U lief gekregen.”Augustinus liet zich dopen, stichtte een religieuze gemeenschap. Later werd hij bisschop van Hippo; hetgeen hij bleef tot aan zijn dood in 430.

Veel heeft hij geschreven. Zijn “Confessiones”, zijn Belijdenissen zijn wellicht de meest persoonlijke autobiografie van de oudheid. Inspirerend omdat er naast leer zoveel leven in zit. Augustinus: een zoeker die vond en toch altijd bleef zoeken en nooit kon zwijgen over wat hij al zoekende had gevonden.

Niets nieuws onder de zon, zou Prediker zeggen. Ook vandaag blijven jonge mensen zoeken. Niet verwonderlijk want zoals in de tijd van Augustinus, leven we ook vandaag niet zozeer in een tijdperk van veranderingen maar veel meer in een verandering van tijdperk. Ik weet dat sommige van onze vertrouwde katholieken met de nodige vragen naar hun nieuwe geloofsgenoten kijken. Gebruiken ze het klassieke katholicisme niet als een façade voor hun vaak conservatieve maatschappelijke opvattingen? Misschien moeten we het omdraaien. Zouden deze jonge nieuwkomers niet enige speelruimte moeten krijgen om hun eigen geloof vorm te geven en alle aspecten van het katholicisme te (her)ontdekken, ook als dat vergezeld gaat met flirten met een verleden waar geboren katholieken zich ongemakkelijk bij zijn gaan voelen?

Volgens deskundigen willen jongeren echt niet terug naar de jaren vijftig. Zij hebben wel een andere visie op geloof dan de meer vrijblijvende spiritualiteit die een vorige generatie omhelsde, zegt Joke van Saane, hoogleraar Zingeving aan de VU. Een vloek of een zegen?

David Lebrun, pastoor-deken